Đầu bài viết xin tạm gác lại chuyện tranh cãi giữa hai địa điểm: mũi Điện (mũi Đại Lãnh) của Phú Yên và mũi Đôi của Khánh Hòa - nơi được cho là điểm cực Đông của Việt Nam (bạn xem thêm phần cuối bài).< Biển trời thơ mộng trên cung đường đến Mũi Điện.Nhiều nhóm đã đến tận cả hai điểm và "chấm" bằng máy định vị vệ tinh GPS để so sánh (Thời buổi công nghệ cao, họ không cãi nhau bằng cảm tính hay bản đồ nữa), và đa phần đều nhận định rằng Mũi Đôi là điểm cực Đông... mặc dù vẫn có nhóm khẳng định điều ngược lại.
Ra điểm cực Đông mũi Đôi trong Du lịch, GO! đã có khá nhiều bài, bạn có thể xem bằng cách search cụm từ "Cực Đông". Bài viết về Mũi Điện, mũi Đại Lãnh cũng đã có như dạng "chinh phục" mốc cực Đông thì... chưa. Bài viết này sẽ tường thuật về hành trình ra mũi Điện với tư cách chinh phục "cực Đông" (cho dù nơi đây có là cực hay gần... cực thì vẫn là một cuộc chinh phục) - bạn xem nhé.
Hành trình chinh phục điểm cực Đông< Một góc của khu nhà của những người lính và ngọn hải đăng.Xa rời cái nắng khô khan của thành phố, bên bạn sẽ là những cơn gió biển mát mẻ, làn nước trong xanh quyến rũ và trải nghiệm cảm giác là người đã chinh phục điểm cực Đông trên đất liền Việt Nam.
Có lẽ địa danh Mũi Điện (Mũi Đại Lãnh) đã quá quen thuộc với những người con xứ Nẫu và những người yêu thích du lịch cả nước. Quãng đường khoảng 35km từ trung tâm thành phố Tuy Hòa không thể gọi là xa, nhưng một số người có thể e ngại khi trời hè “nắng cháy da đầu” như thế này. Và đó thật sự là một cảm giác khác biệt khi bước lên xe và đặt chân xuống nơi đây. 
< Bãi Môn nhìn từ hải đăng Mũi Điện (Mũi Đại Lãnh).Xa rời cái nắng khô khan của thành phố, bên bạn sẽ là những cơn gió biển mát mẻ, làn nước trong xanh quyến rũ, sự thân thiện từ ngôi nhà mà chúng ta gửi xe. Nơi đây còn có ngọn hải đăng sừng sững để trải tầm mắt tới chân trời, những người lính giữ hải đăng luôn vui vẻ, nhiệt tình. Bạn còn có thể trở thành người đã chinh phục điểm cực Đông trên đất liền Việt Nam.
Đường điĐể đến Mũi Điện (Mũi Đại Lãnh) từ thành phố Tuy Hòa, chúng ta có 2 tuyến đường để đi. Thứ nhất là đoạn đường theo Quốc lộ 1A, lên Đèo Cả, sau đó quẹo trái theo đường vào cảng Vũng Rô, đi qua khu dân cư, rồi theo đường lớn đi đến Mũi Điện, hoặc nếu bạn du lịch từ các tỉnh từ hướng Nam đi ra thì trên Đèo Cả, đi theo bảng chỉ dẫn vào cảng, khoảng cách từ Đèo Cả đến Mũi Điện khoảng 10km.
Tuyến thứ hai là tuyến con đường ven biển, Phước Tân – Bãi Ngà. Ở cung đường này, xe 29 chỗ trở xuống có thể đi được. Hiện nay, tỉnh đang xây dựng tuyến lớn cho xe chở khách lớn hơn, vì đây là một trong những cung đường du lịch trọng điểm của tỉnh.
Đây là tuyến mình khuyên các bạn nên đi, vì khoảng cách tương đương với tuyến thứ nhất nhưng cảm giác đi an toàn hơn (không có nhiều xe lớn như khi đi Quốc lộ), đặt biệt là cung đường này có khá nhiều cảnh đẹp, vừa đi đường bạn vừa ngắm cảnh. Khi xây cung đường này, bên thiết kế đã tạo những điểm dừng chân và ứng với đó là khung cảnh thiên nhiên khá tuyệt, bạn có thể dừng lại bên đường lưu lại những tấm ảnh về thiên nhiên tươi đẹp.
Cung đường này có chất lượng khá tốt, giúp bạn đến nơi với cảm giác thoải mái chứ không uể oải vì bị dằn, xóc. Và khi nhìn thấy ngọn hải đăng xa xa, đứng như thách thức gió biển quanh năm, bạn đang tiến gần đến đích.
Từ đường chính có một con đường đi xuống, bạn hãy theo lối đó để tiến vào nơi gửi xe. Ở đây cũng là nơi các bạn có thể đặt cô chú chủ quán làm cơm để sau khi tham quan hải đăng hoặc vui đùa với làn nước biển trong xanh, bạn có thể có bữa cơm ngon miệng. Hoặc để đúng nghĩa là một buổi dã ngoại, hãy tiến về phía Bãi Môn, chọn những nơi gần các tảng đá lớn để dựng trại. Những tảng đá lớn này sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều khi mặt trời lên cao. Điều quan trọng là bạn hãy mang thật nhiều nước, nó sẽ giúp ích cho bạn và cả nhóm rất nhiều.
Chinh phục điểm cực ĐôngHiện nay, con đường lên hải đăng Mũi Điện đã được hoàn thành nên việc lên hải đăng trở nên dễ dàng hơn. Phí vào tham quan hiện giờ là 10.000 đồng/người. Bạn có thể bắt đầu tìm hiểu về ngọn hải đăng khi nhờ những người lính ở đây giới thiệu, hoặc tự do lên hải đăng và khám phá những cảnh đẹp nhìn từ trên cao.
< Trên đường đi xuống, cảnh thiên nhiên với núi đá xám trắng, bờ biển và bầu trời xanh làm cho bạn vơi đi nhiều cảm giác mệt mỏi.Đến Mũi Điện mà chưa hòa mình vào làn nước trong xanh, mát lạnh tại Bãi Môn quả là một điều thiếu sót. Bãi cát mịn trải dài, nước biển khá nông, bờ lại thoải dần. Quả thật là một bãi tắm lí tưởng. Bạn lo ngại rằng việc tắm biển xong thì sẽ hơi khó chịu bởi nước mặn? Đừng lo, thiên nhiên đã ưu đãi cho nơi đây có một dòng suối chảy thẳng ra biển. Và bạn có thể tắm sơ lại nước ngọt trên con suối này.
Từ vị trí đứng từ ngọn hải đăng, bạn đã có thể thấy được điểm đánh dấu mốc điểm cực Đông trên đất liền Việt Nam.
Con đường từ ngọn hải đăng đi xuống điểm đánh dấu hơi khó đi vì những tảng đá lớn, cứng. Đây là lối mòn do nhiều người đi trước tạo nên, nhưng có lẽ vì thế cũng tạocho người tham quan cảm giác như mình đang đi chinh phục, vì họ cũng phải cúi thấp người, leo lên rồi đi xuống.
Và khi đến nơi, hãy vào những chòi nghỉ mát, tận hưởng những làn gió mát đang thổi qua người. Có lẽ nhiều người nhìn lại quãng đường đã đi và thầm khâm phục mình vì đã vượt qua đoạn đường khó kia. Vừa ngắm cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nói chuyện thư giãn với bạn bè, nhấp một ít nước cho đỡ cơn khát, bạn sẽ lấy lại sức nhanh chóng và sẵn sàng cho mọi người biết rằng: “Tôi đã đến điểm cực Đông trên đất liền nước Việt rồi!”.
Tự hào lắm chứ khi là những người đã đặt chân đến điểm cực Đông trên dải đất hình chữ S thân thương. Nếu có cơ hội, bạn hãy liên hệ với các người lính giữ ngọn đèn biển để được trải nghiệm cảm giác qua đêm tại miền đất biển, thấy “mắt biển” chiếu về phía xa hướng dẫn cho tàu bè, nghe gió và sóng biển rì rào. Và hãy nhớ là đặt báo thức để dậy sớm. Có lẽ bạn không muốn bỏ lỡ những ánh bình minh đầu tiên của đất nước Việt đâu!
Khi ngoài biển khơi đã xuất hiện đường chân trời phân chia hai nửa: nửa dưới là màu xanh thẫm của biển và sắc đỏ của mặt trời. Quang cảnh thật tuyệt vời! Sắc đỏ càng lúc càng lên cao, tỏa rộng, chủ nhân của ánh sáng ấy xuất hiện. 1/10, 2/5, 1/2… và rồi thật tròn, mặt trời tỏa ánh nắng của mình đi khắp nơi.
Một đường lấp lánh ánh bạc nối từ đường chân trời đến những vách đá quanh năm sóng vỗ. Đứng trước cảnh thiên nhiên như thế, chúng ta càng cảm thấy tự hào hơn về nơi chúng ta đang đứng, không chỉ là nơi đón ánh nắng sớm nhất của nước Việt mà còn là cả Đông Dương và Đông Nam Á lục địa.Và yêu sao đất nước Việt Nam với những cảnh đẹp hùng vĩ, nên thơ.
Chinh phục ngọn hải đăng, điểm cực Đông, thỏa sức vẫy vùng trong làn nước biển tai Bãi Môn, cùng có những giây phút đáng nhớ với bạn bè... Có lẽ với một số bạn như vậy là đủ, có thể lên đường về lại thành phố Tuy Hòa để nghỉ ngơi, nhưng thay vì đi về lại đường cũ, bạn hãy tiếp tục đi tiếp trên con đường lớn để đến với Vũng Rô, địa danh nổi tiếng với chiến tích Tàu không số và cảnh đẹp khi nhìn ngắm vịnh.
Tranh thủ được thời gian, các bạn có thể tham quan nơi tưởng niệm về những chiến tích của những con tàu không số, được nghe kể và khâm phục tinh thần của các bậc cha anh ngày xưa đã không tiếc thân mình góp phần giải phóng đất nước.
Đi theo con đường hướng về cảng Vũng Rô, bạn sẽ thấy được đường giao cắt để đi lên lại Quốc lộ 1A, nằm trên Đèo Cả, ngược về hướng Bắc để trở về thành phố Tuy Hòa. Trên đoạn đường này, màu biển xanh mát sẽ được thay thế bằng màu xanh của cỏ cây, đồi núi, màu xanh của mạ non mới được gieo trên các cánh đồng trải dài sẽ giúp bạn thư thái trên quãng đường trở về.
Một ngày trôi qua với nhiều cảm giác thú vị, hòa mình vào thiên nhiên, sự thỏa mãn khi chinh phục tầm cao của ngọn hải đăng hay xa một chút là cột đánh dấu điểm cực Đông trên đất liền, hiểu thêm về lịch sử về vùng đất anh hùng hay những khoảnh khắc khó quên với người thân, bạn bè… Đó sẽ là một ngày nghỉ đáng nhớ với bạn và mọi người và giúp bạn có tinh thần cho những ngày hoạt động sắp tới để khám phá, chinh phục những mục tiêu mới!
Đi tìm điểm cực đông trên đất liền tổ quốcMột chút kỹ thuật để “gia vị” vào một chuyến thăm thú hai vùng biển đẹp tuyệt của đất nước, Vũng Rô và vịnh Văn Phong. Mũi Điện, mũi Đôi, hai “ứng viên” cho chức danh cực đông, nơi “đón ánh bình minh đầu tiên trên đất liền tổ quốc”, xứng đáng cho một hành trình khám phá và thưởng ngoạn…
Eo biển xanh mũi ĐiệnKhác với các “địa cực” còn lại, điểm cực đông là sự tranh cãi của rất nhiều tài liệu về mũi Điện (mũi Đại Lãnh) của Phú Yên và mũi Đôi của Khánh Hòa. Cách tốt nhất, cũng tương đối đơn giản, là đến cả hai địa điểm kể trên, dùng máy định vị vệ tinh GPS để “chấm” tọa độ, so sánh.
< Ánh bình minh đầu tiên.Một chút háo hức làm quên đi những mệt mỏi của chuyến tàu đêm Sài Gòn - Nha Trang. Sáng sớm, sau màn điểm tâm bún sứa đặc sản, cả đoàn khởi hành đi mũi Đại Lãnh. Nhóm “chấm điểm” tọa độ cực đông lần đầu tiên này bao gồm các nhân viên, lãnh đạo công ty Vietmark và phóng viên một số báo đài của TP.HCM.
Vũng Rô, vùng biển mà biết bao du khách khi đi ngang qua đèo Cả đều không cầm lòng để không chồm qua cửa kính xe thưởng ngoạn. Con đường vòng theo mé biển với những làng chài lam lũ. Xe dừng lại ở một ngã ba, cả đoàn lục tục kéo xuống đi vào những đồi cát. Một con suối nước ngọt dẫn đường vào mé biển.
< Mốc tọa độ tại Mũi Điện.Biển Bãi Môn bất chợt xuất hiện ngay trước mặt. Nước trong vắt, xanh như ngọc bích, sóng lăn tăn vờn trên bãi cát. Đứng trên những bậc tam cấp đã hoang phế của con đường dẫn lên ngọn hải đăng Đại Lãnh mà nhìn xuống, Bãi Môn đẹp như một “eo biển xanh”. Cảnh trí xung quanh từ tầm nhìn hải đăng đủ sức tranh vương tranh bá với bất kỳ thắng cảnh biển nào của đất nước.
Mũi Đại Lãnh hay mũi Điện, mũi Khe Gà, thuộc xã Hòa Tâm, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên. Tên quốc tế là mũi Varella, theo tên của vị kỹ sư người Pháp xây dựng hải đăng nơi đây. Sau một cây số rưỡi mướt mồ hôi leo lên đỉnh, cả đoàn tập hợp lại tại mốc tọa độ cơ sở biển của hải đăng và đo tọa độ. Chiếc GPS hiệu Garmin của anh Trương Hoàng Phương, giám đốc tiếp thị Vietmark, mang theo cho ra tọa độ là E 109027'704 kinh độ, N 12053’682 vĩ độ.
Trạm trưởng hải đăng Nguyễn Ngọc Thắng khẳng định mũi Điện chính là điểm cực đông đất liền tổ quốc. Nhiều tài liệu thời gian gần đây nghiêng về nhận định của anh Thắng. Anh Phương cũng cho biết là Saigontourist đang dự định xây dựng một khu du lịch ở khu vực này để du khách có thể ngắm những tia nắng bình minh đầu tiên…
Bất ngờ mũi ĐôiLộ trình từ Đầm Môn ra mũi Đôi được khéo léo chia làm hai chặng, một là lội bộ băng qua “sa mạc”, hai là đi tàu theo ven biển. Địa hình đồi cát của vịnh Văn Phong không đơn điệu chút nào. Có những con suối, những trảng cỏ, ốc đảo xanh, có cả mai rừng lấm chấm hoa và tiếng hót trong vắt của những chú chim sơn ca…
Bốn cây số rưỡi lội bộ trên cát, qua hai con dốc cao như một quả núi. Khi những chai nước mang theo vừa cạn thì cả đoàn cũng vừa tới bãi Na. Con tàu của công ty du lịch Văn Phong mang cả đoàn đến bãi Rạn, một bãi biển mà san hô lan đến tận bờ. Một đêm mà bãi Rạn hoang sơ mất đi vẻ “trinh nguyên” khi có một đoàn khách đầu tiên lửa trại vui chơi ca hát thâu đêm để chờ ánh bình minh lên. Ngay khi vừa mới đến bãi Rạn, anh Phương đã lấy máy GPS và bấm thử tọa độ. “Có lẽ sẽ có bất ngờ ngày mai”, anh nói.
Một đêm khó quên đối với mọi người trong đoàn. Cái “gia đình Robinson” ấy người thì dựng lều, kẻ đi kiếm củi, người làm gà, làm cá, người nấu cơm, nướng mồi… Ánh lửa bập bùng soi rọi một bữa cơm dã chiến, những chén rượu đế xoay vòng cùng những màn văn nghệ văn gừng đầy ngẫu hứng…
Sáng sớm, sau “nghi lễ” chụp ảnh quay phim cảnh đón ánh bình minh được “dự kiến” là đầu tiên của đất liền đất nước, cả đoàn lặn lội men theo các vách đá đến mũi Đôi gần đấy để “tái xác định”. Những vách đá cheo leo, vất vả và nguy hiểm cho người leo đến mức có người phải hối hận vì đã lỡ đi theo đoàn.
Lúc 8g sáng ngày 25-5-2008, tại một tảng đá bằng phẳng cách cái mỏm nhọn như sừng tê giác của mũi Đôi vài chục mét, chiếc GPS của anh Phương chấm ra tọa độ là E 109027’899’’ kinh độ, N 12038’941’’ vĩ độ. Cực đông đây rồi, là mũi Đôi của xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa! Đây cũng là sự khẳng định của người Pháp trước đây, thời chưa có máy GPS. Cả sách giáo khoa của ta cũng khẳng định điểm “rìa đông bán đảo hòn Gốm” này là điểm cực đông chứ không như nhiều tài liệu gần đây đã đề cập.
Lại bàn về điểm cực đôngTrong 4 điểm cực trên đất liền của nước ta, ngoài điểm cực bắc và cực tây đã "yên bề gia thế" thì điểm cực đông và cực nam vẫn chưa rõ ràng. Điểm cực nam cứ vài năm lại bị thay đổi do bồi lấp, thế nên các “chuyên gia” GPS liên tục phải cập nhật các kỷ lục về tọa độ của điểm cực này. Điểm cực đông thì vẫn là đề tài tranh cãi trên các diễn đàn du lịch, hai địa danh được xem xét là Mũi Điện ở Phú Yên và Mũi Đôi ở Khánh Hòa.
Hôm trước, bác Huynh có đăng lại một bài trên Tuổi Trẻ về việc xác định điểm cực đông thông qua tọa độ lấy được bằng GPS. Tuy nhiên, theo em, cơ sở xác định của bài này chưa thật thuyết phục, bởi vì các lý do sau:
- Vị trí lấy tọa độ: ở Mũi Điện, rõ ràng vị trí tại mốc toạ độ biển chưa phải là điểm ngoài cùng phía đông của mũi, còn tại Mũi Đôi thì theo tác giả bài báo, vị trí lấy tọa độ còn cách vị trí xa nhất mấy chục mét.
- Mốc tính toán tọa độ (datum): nói thật là em chả biết gì về tọa độ với cả GPS, nhưng nghe nhiều người nói có hai mốc tính tọa độ là VN2000 và WGS-84, cùng một điểm nhưng nếu lấy khác mốc thì tọa độ có thể sai lệch vài chục đến trăm mét. Theo diễn biến trên diễn đàn caravanviet thì cả tác giả bài báo và người bấm GPS tên Phương đều đã không phân biệt được hai mốc tính toán này.
Vì điểm lấy tọa độ và mốc tính toán không thống nhất nhau, nên các nhóm khi đo thường cho ra các kết quả không giống nhau. Và trong mỗi chuyến đi, mục tiêu của các “chuyên gia” GPS là cố tới được điểm xa nhất để bấm tọa độ, để về nhà còn "khoe hàng" với anh em chiến hữu.
Trong bài này, em không có ý định lạm bàn về vấn đề phải chọn hệ quy chiếu và điểm bấm tọa độ như thế nào. Mục đích của em là cố gắng xác định điểm cực đông trên đất liền dựa vào thông tin mà các tài liệu chính thống đã dẫn và nguyên tắc để chọn điểm cực trên đất liền, cũng như lý giải nguyên nhân dẫn đến sự tranh cãi cho Mũi Điện, Mũi Đôi và cả Hòn Đôi.
1/ Tài liệu: Trang 84 sách địa lý lớp 8 (tái bản lần 4, NXB Giáo Dục, 2/2008) và trang 13 sách địa lý lớp 12 (NXB Giáo Dục, 7/2008) đều cho điểm cực đông ở xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, mà không nói rõ là Mũi Đôi. Từ điển bách khoa toàn thư online cho là ở Mũi Đôi. Tài liệu của người Pháp cho Mũi Đôi là cực đông thì em vẫn chưa được tiếp cận. Ngoài ra em chưa tìm được nguồn tài liệu chính thống nào cho rằng điểm cực Đông là Mũi Điện. Nếu bác nào tìm thấy thì bổ sung giúp em.
2/ Tính chất địa lý: Mũi Điện là doi đất nằm trên đất liền, Mũi Đôi là mũi đá nằm trên bán đảo Hòn Gốm, còn Hòn Đôi là đảo. Tùy thuộc vào thủy triều mà Hòn Đôi cách Mũi Đôi ít nhất 500m, vậy thì Hòn Đôi không thể nào là cực đông như một bài báo đã đăng trên Tuổi Trẻ.
3/ Định nghĩa điểm cực trên đất liền và nguyên tắc xác định điểm cực: đền giờ em vẫn chưa tìm được quy định nào về những điều này (cả của Việt Nam, lẫn nước ngoài). Tuy nhiên theo một “phượt gia”: khi thủy triều lên cao thì Mũi Đôi gần như đứng độc lập với đất liền, chưa hiểu gần như là thế nào, khi ghé đây chắc chắn phải hỏi người dân mới được. Như vậy, nếu cho rằng điểm cực trên đất liền phải là điểm luôn luôn dính với đất liền, khả năng Mũi Đôi là cực đông đã bị lung lay.
4/ Định nghĩa đất liền: Đến giờ em vẫn chưa biết định nghĩa chuyên ngành địa lý của đất liền (mainland) là gì. Khi tìm kiếm trên google với cụm từ “definition of mainland” thì được kết quả: “the main land mass of a country or continent; as distinguished from an island or peninsula” hoặc “the main part of a land mass as opposed to an island” hoặc “a continent or the main part of a continent as distinguished from an offshore island or sometimes from a cape or peninsula”. Vậy nếu định nghĩa đất liền là không bao gồm bán đảo thì điểm cực của đất liền không thể nằm trên bán đảo.
5/ Vẻ đẹp của Mũi Điện: ngoài các nguyên nhân, kể trên, với vẻ đẹp quyến rũ của Mũi Điện đã khiến không biết bao nhiêu du khách say mê mà bỏ phiếu cho mình. Nằm cạnh Bãi Môn đẹp tuyệt, Vũng Rô luôn xanh ngắt, lại sát bên Đèo Cả hùng vĩ, có ngọn hải đăng cổ và là di tích lịch sử, nơi cập bến của những con tàu không số... Mũi Điện luôn là mục tiêu của những “phượt gia” không biết mệt mỏi.
Có nhiều "phượt gia" đã chinh phục 3 cực và 1 đỉnh, thì với mục tiêu cuối cùng họ đã chọn Mũi Điện. Bởi thế mà khi tìm kiếm trên google, trong những kết quả hàng đầu, số người cho Mũi Điện là cực đông còn vượt qua số người cho là Mũi Đôi. Không những du khách mà nhiều phương tiện truyền thông, báo chí cũng cho rằng Mũi Điện là điểm cực đông.
Như vậy, trước khi muốn xác định điểm cực đông thì chúng ta cần phải làm rõ nhiều điều. Và rất cần những người có kiến thức chuyên môn rộng tham gia. Nhưng dù gì đi nữa, hai địa danh trên vẫn là hai nơi mà các “phượt gia” không thể không ghé thăm để được đón những tia nắng sớm bên tiếng sóng vỗ rầm rì.
Du lịch, GO! - Tổng hợp từ Sài Gòn Tiếp Thị, Infonet, TTO, Nhóm Buiduong và nhiều nguồn ảnh khác
Đà Nẵng cho phép tắm biển từ 4 giờ 30 - 19 giờ
